Depreme dayanıklı yerlere göç dalgası özelikle 11 ili etkileyen 6 Şubat 2023 depreminden sonra neredeyse her hanenin gündemine girmiştir. Hatta, depremden etkilenen illerden yapılan göçlerin yanı sıra, diğer illerde oturanlar da daha dayanıklı bina ve bölgeleri araştırmaya başlamıştır. Ülkemizin çoğu gibi, İzmir de deprem riskinin yüksek olduğu bölgeler arasındadır. Nitekim Bayraklı ve Bornova’da etkisini gösteren Ekim 2020 depremi, İzmir depreme dayanıklı semtler talebini artırmıştır. Dolayısıyla, depreme dayanıklı ilçelerdeki İzmir konut stokları daha hızlı tükenmektedir. O halde, İzmir deprem riski az olan yerler hangileridir? İzmir deprem riski az olan semtler nerelerdir? Detaylar, Değerlenir makalemizin devamında.
İzmir Deprem Riski
İzmir, birinci ve ikinci bölge deprem risk alanı içerisindedir. Özellikle alüvyon -taşıma toprak- zemine sahip İzmir Körfez hattındaki 70 km’lik alanda risk oldukça yüksektir. Ayrıca, aktif fay hattı bulunan Seferihisar, Karaburun, Foça mevkilerinde de deprem riskinin yüksek olduğu söylenebilir. Bununla birlikte, deniz kenarında düz ve kayalık zemine sahip olmayan Bostanlı, Alaybey ve Mavişehir gibi semtler de deprem riskine açıktır.
Aynı şekilde, Karşıyaka, Çiğli, Menemen, Narlıdere, Konak ve Alsancak bölgelerinin de tamamen güvenli olduğu söylenemez. Açıklamak gerekirse, Narlıdere’den geçen fay hattının 40 kilometre çapında bir deprem üretebileceğine dair araştırmalar vardır. Hat boyunca, depremin en fazla hissedileceği düşünülen bölgeler arasındaysa Karşıyaka, Çiğli ve Menemen bulunmaktadır.
Ancak İzmir’in en keyifli yerleşim bölgelerinin tamamını sadece zemin sebebi ile yaşanmaz ilan etmemek gerekir. Nitekim, bahsedilen bu bölgelerde yine de kayalık zemin ve güvenilir alanlar bulunabilir. Ayrıca unutulmamalıdır ki, deprem değil bina öldürür.
İzmir Depreme Dayanıklı Semtler
Genellikle, İzmir Körfez’e göre daha yüksek noktalardaki İzmir ilçeleri, daha güvenli alanlar arasındadır. Hatta, dağlık bölgeler ve kayalık zemine kurulan semtler, depremin yıkıcı etkisini en aza indirebilecek sağlamlıktadır. Örneğin, Buca, Bornova, Balçova ve Osmangazi (Bayraklı) öne çıkan ilçeler arasındadır.
İzmir depreme dayanıklı semtler depremin yıkıcı etkilerini daha az hissedebilir. İzmir deprem riski az olan yerler arasında Atatürk Mahallesi, Evka 4, Yamanlar ve Bozyaka gibi semtler ön plandadır. Ayrıca Evka 4 gibi alanlar yapı stoku bakımından da yeni ve modern bir profile sahiptir. Şüphesiz, İzmir en sağlam zemin ve sağlam yapı ikilisini brleştiren semtin depreme karşı daha güvenli olduğu söylenebilir.
İzmir Depreme Dayanıklı Semtler mi yoksa Depreme Dayanıklı Binalar mı?
Kuşkusuz, depreme dayanıklı ilçelerde yaşamanız, olası bir depreme karşı güvende hissetmeniz sağlar. Oysaki, asıl unsur konutun yapısıdır. Ne yazık ki İzmir, miadını doldurmuş konut stokunun en fazla olduğu illerden biridir. Bu nedenle herhangi bir büyük çaplı depremde yıkıcı etkiler daha fazla hissedilebilir. Genellikle, bölgedeki kırıklı hat yapısı nedeniyle deprem şiddetinin 4-5 arasında olacağına dair bir güven söz konusuydu. Ancak 30 Ekim 2020 depremi, bölgede 7 şiddetinde bir depremin gerçekleşeceğini göstermiştir. Dolayısıyla İzmir’de konut stokunu yenilemeye dönük kentsel dönüşüm önem kazanmıştır.
Bir Binanın Ömrü Ne Kadardır?
Aslına bakılırsa bir binanın ömrü hakkında net bilgi sahibi olmak mümkün değildir. Bunun nedeni bina ömrünü etkileyen birden fazla dış etken olmasıdır. Ayrıca her etken, binanın yer aldığı bölgenin özelliklerine göre değişkenlik gösterir. Yine de Türkiye’de ortalama bir bina ömrünün 50 sene olduğunu söylemek yanlış olmayacaktır. Ancak, bina ömründen çok binada kullanılan yapı elemanlarının ve mühendislik kalitesinin önemli olduğunu unutmamak gerekir. Nitekim 6 Şubat depremlerinde birçok miadı dolmuş yapı yıkılmışsa da yepyeni binalar da yıkılmıştır.
Binanın sağlamlığına karar verilirken risk unsuru göz önünde tutulmalıdır. Yetkililer tarafından yapılan bina risk analizleri sonucunda, binanın dayanıklılığıyla ilgili riskler tespit edilebilir. Böyle bir durumda, yetkililerce söz konusu binanın ömrünü tamamlamasına karar verilebilir. Nihayetinde, zayıf zemin üzerine hiçbir mühendislik çalışması yapılmadan inşa edilen sıfır binalar da depremde yıkılabilir. Dolayısıyla bu noktada binayı zemin yapısından ayrı değerlendirmek yanlış risk analizlerine neden olabilir.
Bina ömrünü olumsuz etkileyen bazı faktörler:
- Zayıf zemin
- Kalitesiz yapı malzemeleri
- Eksik mühendislik
- Temel altı izolasyon eksikliği
- Kalitesiz donatılar
Deprem Riskinin İzmir Emlak Piyasasına Etkileri
Son dönemde sadece İzmir’de değil Türkiye’nin genelinde emlak piyasasında büyük dalgalanmalar yaşanıyor. Özellikle pandemi ile 2020’de başlayan sakin kasabalara göç dönemi, İzmir Seferihisar’da konut fiyatlarını %155 etkilemiştir. Bugünkü durumdaysa deprem riski az olan yerlere yönelik göçler ön plandadır. Bu durum, İzmir en sağlam zemin noktalarında konut sıkıntısı yaşanmasındaki en büyük etkendir. Ayrıca depreme dayanıklı yeni konutlara geçmek isteyenlerin sayısı yüksek olsa da, pretikte ne yeterli inşaat projesi ne de sıfır konut alabilecek ekonomik güce sahip yeterli alıcı bulunmamaktadır.
2020 depremi, Foça gibi ilçelere yönelik talebi ön plana çıkarsa da İzmir’de en büyük fiyat artışları Çeşme, Urla, Güzelbahçe ve Narlıdere’de gerçekleşmiştir. Buralardaki artışlar bölgelerin cazip yatırım alanı olması bakımından ön planda kalmaya devam edecek gibi görünmektedir. Depremin etkilerine rağmen, İzmir’in yeni finans merkezi Bayraklı’da bile geçtiğimiz yıllarda %65 konut değer artışı olmuştur. Özellikle 2020 sonrası Bayraklı merkezli olarak başlayan kentsel dönüşüm çalışmaları da bu değer artışında etkilidir.
Depremin İzmir emlak piyasasına etkilerinde öne çıkanlar şu şekildedir:
- Eski tip konutlar değer kaybetmiş, yeni yapılara geçiş dönemi başlamıştır.
- Depreme dayanıklı bölgelerdeki kiralar artmıştır.
- İzmir’de kiralık ev aramaları 4 kattan fazla artmıştır.
- 0-5 yaş arası binalar öne çıkmıştır.
- Yüksek katlı binalara talep azalmıştır..
- Bahçe katları ve zemin katlar tercih edilmektedir.
- Kentsel dönüşüme ilgi artmıştır.
- Depreme dayanıklı konut projeleri önem kazanmıştır.
İzmir’de yeni konut almadan önce dikkat etmeniz gerekenler:
İzmir Depreme Dayanıklı Semtler Araştırmanızı Yapın
İzmir depreme dayanıklı ilçeler hakkında ön bilgi edinmeniz daha doğru konuta yönelmenize yardımcı olabilir. Bunun için e-devlet üzerinden de deprem risk haritasını inceleyebilir, mahalle mahalle deprem riskiyle alakalı bilgi sahibi olabilirsiniz. Hatta ev satın almayı düşündüğünüz sokağın ismine kadar deprem riskiyle alakalı bilgileri e-devlet Türkiye deprem haritası uygulaması üzerinden incelemeniz mümkün.
Evi üstün körü incelemeyin
6 Şubat depremin öğrettiklerinden biri de, lüks görünümün yapı kalitesi ile doğrudan ilişkili olmadığıdır. Dolayısıyla, estetik kaygılar, yapıda tercih edilen beton kalitesinden donatılara kadar binayı sağlam yapan unsurların önünde tutulmamalıdır. En titiz araştırma için, belediyeden binanın projelerini alıp incelemek, veya profesyonel denetim ekipleri aracılığıyla ilgili kontrolleri yaptırmak gerekir.
Evin temeli hakkında bilgi sahibi olun
Bir konutun depreme dayanıklı olmasındaki en büyük etken temeldir. Öyle ki, doğru mühendislik teknikleriyle zemine uygun bir temel inşa edilmesi halinde zayıf zeminde bile sağlam konut inşa etmek mümkün hale gelir. Bu nedenle, evinizin temelinin hangi yöntemden yararlanılarak atıldığını öğrenmenizde fayda vardır. Radye temel gibi modern mühendislikle atılan temel üzerinde yükselen binalar daha sağlam ve uzun ömürlü yapılardır.
Sonuç olarak, depremin etkilerini en aza indirmek için İzmir’in depreme dayanıklı yerlerini tercih etmeniz en önemli konular arasındadır.
